Người hiến trọn đời mình cho non sông, đất nước

Nguyễn Thị Minh Khai, tên thật là Nguyễn Thị Vĩnh, sinh ngày 30/9/1910 tại xã Vĩnh Yên, thành phố Vinh cũ, tỉnh Nghệ An. Từ thuở nhỏ, chị đã bộc lộ tinh thần hiếu học, ý chí độc lập và khát vọng hướng tới một xã hội công bằng, tiến bộ. 9 tuổi vào Trường Nữ sinh Nguyễn Trường Tộ, 14 tuổi học lớp Nhất Trường Cao Xuân Dục – hành trình học tập ấy đã nuôi dưỡng trong chị một tình yêu lớn với quê hương, đất nước và nỗi day dứt trước cảnh nước mất, nhà tan.

Năm 1927, khi mới 17 tuổi, chị đã gia nhập Đảng Tân Việt - một trong những tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản. Cùng thời điểm ấy, Nguyễn Thị Minh Khai sôi nổi tham gia các phong trào yêu nước tại quê nhà: vận động phụ nữ bãi khóa, biểu tình, đòi ân xá cho cụ Phan Bội Châu và truy điệu cụ Phan Chu Trinh. Tinh thần cách mạng sớm bén rễ trong trái tim người con gái nhỏ bé nhưng đầy bản lĩnh.

Đầu năm 1929, chị quyết định rời xa mái ấm gia đình để dấn thân vào con đường cách mạng chuyên nghiệp – một lựa chọn đòi hỏi nhiều hơn cả lòng dũng cảm. Sau khi Đảng Cộng sản Đông Dương thành lập, Nguyễn Thị Minh Khai được kết nạp vào Đảng và giao trọng trách phụ trách công tác tuyên truyền, vận động phụ nữ, huấn luyện đảng viên tại các khu vực Trường Thi, Bến Thủy - nơi phong trào đấu tranh đang sục sôi.

Với tầm vóc trí tuệ, trái tim nồng nhiệt và niềm tin mãnh liệt vào con đường cách mạng, Nguyễn Thị Minh Khai đã trở thành biểu tượng tiêu biểu cho lớp nữ chiến sĩ cộng sản đầu tiên của Việt Nam – kiên trung, quả cảm, tận hiến trọn đời vì độc lập dân tộc và hạnh phúc của nhân dân.

Tháng 3 năm 1930, Nguyễn Thị Minh Khai được tổ chức cử sang Hương Cảng (Trung Quốc), nhận nhiệm vụ tại Văn phòng Đông Phương Bộ của Quốc tế Cộng sản – nơi quy tụ nhiều nhà cách mạng ưu tú của các nước thuộc địa. Tại đây, đồng chí có cơ duyên được sống, học tập và làm việc dưới sự hướng dẫn trực tiếp của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc (bí danh Lý Thụy).

Trong môi trường đấu tranh quốc tế đầy sôi động và thử thách, Nguyễn Thị Minh Khai không ngừng rèn luyện bản lĩnh chính trị, trau dồi lý luận và tích lũy kinh nghiệm hoạt động cách mạng từ người thầy lớn. Với tinh thần cầu tiến và nghị lực phi thường, đồng chí vừa hoàn thành công việc, vừa tranh thủ học thêm ngoại ngữ – thành thạo tiếng Anh, tiếng Pháp và tiếng Trung Quốc chỉ trong thời gian ngắn.

Sự trưởng thành vượt bậc cả về tư tưởng, lý luận và năng lực tổ chức đã đưa Nguyễn Thị Minh Khai trở thành một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ cán bộ cách mạng đầu tiên - không chỉ của Việt Nam, mà còn có vị thế trong phong trào cộng sản quốc tế.

Năm 1931, Nguyễn Thị Minh Khai bị bắt tại Quảng Châu trong bối cảnh các thế lực đối địch tăng cường trấn áp phong trào cách mạng. Dù bị giam giữ trong điều kiện khắc nghiệt, chị vẫn giữ vững khí tiết, không khuất phục trước bất kỳ sức ép nào. Nhờ sự can thiệp của tổ chức cách mạng quốc tế, năm 1933, chị được trả tự do.

Ra tù, dưới bí danh Thị Vai, chị tìm đến Thượng Hải, bắt liên lạc với đồng chí Lê Hồng Phong và tiếp tục tham gia công tác trong Ban lãnh đạo của Đảng ở nước ngoài.

Cuối năm 1934, Nguyễn Thị Minh Khai cùng Lê Hồng Phong và Hoàng Văn Nọn được cử tham dự Đại hội lần thứ VII của Quốc tế Cộng sản tại Moskva. Tại đây, chị sử dụng bí danh Phan Lan, và trở thành người phụ nữ Việt Nam đầu tiên phát biểu chính thức tại một diễn đàn quốc tế, khẳng định vai trò và tiếng nói của phụ nữ Đông Dương trong công cuộc đấu tranh giành độc lập.

Sau Đại hội, chị tiếp tục học tập tại Trường Đại học Phương Đông – nơi đào tạo những cán bộ ưu tú cho phong trào cách mạng các nước thuộc địa. Cũng trong thời gian này, tình cảm giữa Nguyễn Thị Minh Khai và đồng chí Lê Hồng Phong ngày càng sâu đậm. Họ đã trở thành bạn đời, cùng chung lý tưởng, cùng bước tiếp trên con đường nhiều gian khổ nhưng đầy hy vọng.

Tháng 7 năm 1940, khi đang tham gia một cuộc họp quan trọng tại Nam Kỳ, Nguyễn Thị Minh Khai bị bắt giữ. Chị bị đưa về giam giữ tại một trong những nhà giam lớn nhất ở Sài Gòn lúc bấy giờ. Trong suốt thời gian bị giam cầm, chị luôn thể hiện tinh thần kiên cường, giữ trọn niềm tin với con đường mà mình đã lựa chọn.

Dù bị biệt giam và chịu nhiều sức ép, Nguyễn Thị Minh Khai vẫn không dao động. Những lời khai của chị là sự im lặng đầy bản lĩnh – im lặng để bảo vệ tổ chức, bảo vệ đồng chí, và bảo vệ tương lai của đất nước.

Hy sinh tình riêng vì sự nghiệp cách mạng

Khi biết Nguyễn Thị Minh Khai là phu nhân của đồng chí Lê Hồng Phong – người từng giữ trọng trách Tổng Bí thư của Đảng, kẻ thù đã cố tình đưa hai người đến gặp nhau trong tù. Chúng hy vọng một cuộc hội ngộ đầy cảm xúc sẽ khiến cả hai buông lơi cảnh giác, tạo sơ hở để làm căn cứ buộc tội.

Nhưng điều chúng không thể lường trước là bản lĩnh, lòng trung thành và tình yêu son sắt mà hai người dành cho nhau và cho lý tưởng cách mạng.

Cuộc gặp ngắn ngủi trong lao tù, giữa bốn bức tường lạnh lẽo, là khoảnh khắc chứa đựng biết bao nỗi niềm: nỗi nhớ khắc khoải, những điều muốn kể, muốn hỏi, muốn nói về bé Hồng Minh – đứa con gái bé bỏng của họ... Nhưng tất cả – anh và chị – đều lặng im. Không một lời than thở, không một ánh mắt yếu lòng. Tình cảm, ký ức, yêu thương – tất cả được nén chặt vào tận đáy lòng.

Sự im lặng ấy không phải vì không có gì để nói mà là bởi trong họ, cái lớn lao hơn cả tình riêng là trách nhiệm với Tổ quốc, với đồng bào, với sự nghiệp cách mạng đang cần được bảo vệ đến phút cuối cùng.

Không thể khuất phục được ý chí và tinh thần của người cộng sản, kẻ thù đã mở liên tiếp 4 phiên tòa nhằm kết tội Nguyễn Thị Minh Khai. Với những toan tính đầy định kiến, chúng quy kết chị tới 6 bản án nghiêm khắc: một án 5 năm tù, một án 20 năm biệt xứ, hai án chung thân và hai án cao nhất.

Nhưng dù trải qua bao lần luận tội, bao hình thức trấn áp, chị vẫn giữ nguyên khí chất kiên cường, bản lĩnh vững vàng, không bao giờ chối bỏ con đường cách mạng mà mình đã lựa chọn.

Ngày 26/8/1941, tại một địa điểm được xem là nơi giam giữ khắc nghiệt bậc nhất thời bấy giờ, Nguyễn Thị Minh Khai đã anh dũng hy sinh, cùng với nhiều đồng chí ưu tú như Hà Huy Tập, Võ Văn Tần, Nguyễn Văn Cừ, Phan Đăng Lưu, Nguyễn Hữu Tiến.... Sự ra đi của chị là mất mát lớn lao đối với cách mạng Việt Nam, nhưng đồng thời cũng là biểu tượng sáng ngời về tinh thần đấu tranh, về lòng trung kiên, và tình yêu Tổ quốc bất diệt.

Điều đau lòng là đồng chí Lê Hồng Phong, trong cảnh giam cầm, không hề hay biết người vợ, người đồng chí thân thiết của mình đã hy sinh. Cuộc đời hai người – từ tình yêu riêng đến lý tưởng chung – đã hòa quyện thành một bản anh hùng ca lặng lẽ mà bất tử.

Tổng Bí thư Lê Duẩn, khi nhắc về Nguyễn Thị Minh Khai, từng trân trọng viết: “Tôi đã gặp và làm việc với nhiều cán bộ nữ, nhưng chưa thấy ai có ý thức vươn lên gánh vác vai trò lãnh đạo cách mạng như đồng chí Minh Khai.”

Đó là sự ghi nhận không chỉ dành cho một cá nhân, mà là lời khẳng định về tinh thần tiên phong, bản lĩnh chính trị, trí tuệ và khí chất của một trong những nữ chiến sĩ xuất sắc nhất trong lịch sử cách mạng Việt Nam.

Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai là bản hùng ca trọn vẹn về ý chí vươn lên, lòng yêu nước sắt son, tinh thần đấu tranh không ngơi nghỉ, và sự hy sinh cao cả vì độc lập, tự do của dân tộc. Hơn một thế kỷ trôi qua kể từ ngày chị ra đời, ngọn lửa ấy vẫn cháy sáng – truyền cảm hứng cho bao thế hệ hôm nay và mai sau, đặc biệt là những người phụ nữ đang tiếp bước con đường mà chị đã đi qua: con đường của lòng quả cảm, trí tuệ và niềm tin.

Tái hiện cuộc đời hoạt động cách mạng của người phụ nữ kiên trung bất khuất

Với hơn 100 hình ảnh, tài liệu, hiện vật quý giá, chuyên đề trưng bày mang đến một cái nhìn toàn diện, sâu sắc và giàu cảm xúc về cuộc đời, lý tưởng và sự nghiệp cách mạng vẻ vang của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai – một trong những nữ chiến sĩ tiêu biểu, kiên cường của lịch sử đấu tranh giành độc lập dân tộc Việt Nam.

Không gian trưng bày được thiết kế theo mạch thời gian, chia thành ba nội dung chính, dẫn dắt người xem đi qua từng dấu mốc của cuộc đời và sự nghiệp người nữ anh hùng:

Phần mở đầu tái hiện bối cảnh vùng quê Nghệ An – vùng đất địa linh nhân kiệt, giàu truyền thống hiếu học và tinh thần yêu nước. Chính nơi đây đã góp phần nuôi dưỡng nhân cách, hun đúc tinh thần đấu tranh và ý chí cách mạng trong con người Nguyễn Thị Minh Khai từ thuở thiếu thời. Gia đình, nhà trường và phong trào yêu nước địa phương là những yếu tố đầu tiên đặt nền móng cho con đường cách mạng mà chị lựa chọn sau này.

Tiếp theo là nội dung về “Sự nghiệp cách mạng”, phần này sẽ khắc họa hành trình hoạt động cách mạng bền bỉ, kiên cường và đầy thử thách của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai.

Khép lại không gian trưng bày là nội dung “Hậu thế tôn vinh”, thể hiện sự tri ân, lòng ngưỡng mộ sâu sắc của các thế hệ hôm nay đối với đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai.

Trưng bày chuyên đề về đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai không chỉ là hoạt động tri ân đối với một nhân vật lịch sử tiêu biểu, mà còn là dịp quan trọng để giáo dục truyền thống cách mạng, hun đúc lòng yêu nước, bồi đắp lý tưởng sống và khát vọng cống hiến cho cán bộ, đảng viên, đoàn viên, thanh thiếu nhi và đông đảo quần chúng nhân dân. Mỗi hình ảnh, hiện vật, tư liệu trưng bày như một lời nhắc nhở thiêng liêng, tiếp thêm động lực để các thế hệ hôm nay tiếp bước cha anh, không ngừng phấn đấu vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Bài, ảnh: Hoan Châu (Theo kinhtedouong.vn)